Coleg y Breninesau, Caergrawnt

Coleg y Breninesau, Prifysgol Caergrawnt



Arwyddair	Floreat Domus ("Bloduir y tŷ hwn")
Enw Llawn	Coleg Brenhines Santes Farged a Sant Bernard ym Mhrifysgol Caergrawnt
Sefydlwyd	1448
Enwyd ar ôl	Marged o Anjou (1448) Elizabeth Woodville (1465)
Lleoliad	Silver Street, Caergrawnt
Chwaer-Goleg	Coleg Penfro, Rhydychen
Prifathro	Arglwydd Eatwell
Is‑raddedigion	525
Graddedigion	370
Gwefan	www.queens.cam.ac.uk

Un o golegau cyfansoddol Prifysgol Caergrawnt yw Coleg y Breninesau (Saesneg: Queens' College). Fe'i sefydlwyd gyntaf ym 1448 gan Farged o Anjou. Ail-sefydlwyd y coleg ym 1465 gan Elizabeth Woodville, gwraig Edward IV o Loegr. Adlewyrchir yr ail-sefydlu hwn yn yr enw: Coleg y Breninesau, nid Coleg y Frenhines.

Coleg y Breninesau yw'r ail goleg mwyaf deheuol ar lan yr Afon Cam. Y lleill - o'r agosaf hyd y pellaf - yw Coleg y Brenin, Clare, Neuadd y Drindod, Coleg y Drindod, Coleg Sant Ioan, a Choleg Magdalene i'r gogledd a Choleg Darwin i'r de.

Llety'r Arlywydd yng Ngholeg y Breninesau yw'r adeilad hynaf ar yr afon yng Nghaergrawnt (tua 1460). Mae gan Goleg y Breninesau adeiladau ar y brif safle ar ddwy ochr yr afon: nodwedd a rennir gan un coleg arall yn unig, Coleg Sant Ioan.

Y Bont Fathemategol

Cysylltir rhan hynaf (neu Yr Ochr Dywyll, fel y'i gelwir gan y myfyrwyr) a rhan fwyaf newydd y coleg (Yr Ochr Olau) gan y 'Bont Fathemategol', a llun y bont yw un o ddelweddau mwyaf adnabyddus Caergrawnt (gyda'r llun fel rheol yn cael ei dynnu o bont Silver Street). Yn ôl yr hanes, cynlluniwyd ac adeiladwyd y bont yn wreiddiol gan Syr Isaac Newton heb ddefnyddio'r un bollt na chneuyn, ac yna, rhywbryd wedi hynny, ceisiodd rhai myfyrwyr (neu gymrodorion, yn dibynnu ar ba fersiwn o'r hanes sy'n cael ei hadrodd) ei dymchwel a'i hail-adeiladu. Yn ôl yr hanes, gan nad oeddynt yn gystal peiriannwyr â Newton, bu rhaid iddynt, wedi amser hir o geisio a methu, yn y diwedd, ddefnyddio cnau a bolltydd i'w hail-adeiladu. Dyna pam y gwelir cnau a bolltydd yn y bont hyd heddiw. Celwydd yw'r stori hon: adeiladwyd y bont ym 1749 gan James Essex yr Ieuaf (1722–1784) yn ôl cynllun William Etheridge (1709–1776), dwy flynedd ar ugain ar ôl marwolaeth Newton. Fe'i hail-adeiladwyd ym 1866 ac eto ym 1905, yn ôl yr un cynllun.

Neuadd Fitzpatrick

Mae Coleg y Breninesau yn unigryw ymhlith colegau'r brifysgol gyda'i neuadd amlbwrpas, Neuadd Fitzpatrick. Cynhelir perfformiadau theatrig, ffilmiau a bopiau yno, yn ogystal â nifer o weithgareddau chwaraeon. "Queens' Ents" yw enw'r mudiad sy'n trefnu'r bopiau ac erbyn hyn mae gan y coleg enw ledled y brifysgol am drefnu'r bopiau gorau, gan ddenu enwau adnabyddus megis Lethal Bizzle, Pat Sharp a Robbo Ranx.

Cynfyfyrwyr

Richard Whytford (m. 1542), offeiriad Catholig
John Whitgift (c. 1530–1604), Archesgob Caergaint
Humphrey Toy (1537-1577), cyhoeddwr
Thomas Digges (c.1546-1595), mathemategydd
Alexander Crummell (1819-1898), pregethwr
T. H. White (1906-1964), awdur
M. S. Bartlett (1910–2002), ystadegwr
John Stewart Davies (g. 1943), esgob Llanelwy
Richard Dearlove (g. 1945), cyn-bennaeth MI6
John E. Baldwin (ganwyd 1949), seryddwr-radio
Awn Shawkat Al-Khasawneh (ganwyd 1950), barnwr
Paul Greengrass (g. 1955), cyfarwyddwr ffilm
Michael Foale (g. 1957), gofodwr
Stephen Fry (g. 1957), digrifwr, ysgrifennwr, actor a nofelydd
Guto Harri (g. 1966), newyddiadurwr
Stephen Kinnock (g. 1970), gwleidydd
Liz Kendall (g. 1971), gwleidydd
Mark Watson (g. 1980), comediwr
Khalid Abdalla (g. 1980), actor

Rhestr Arlywyddion

Meistr yw'r enw a roddir i bennaeth y rhan helaeth o golegau'r brifysgol, ond Arlywydd fu enw pennaeth Coleg y Breninesau er 1448.

1448–1484: Andrew Dokett
1484–1505: Thomas Wilkynson
1505–1508: Sant John Fisher
1508–1519: Robert Bekensaw
1519–1525: John Jenyn
1525–1527: Thomas Farman
1527–1529: William Frankleyn
1529–1537: Simon Heynes
1537–1553: William Mey
1553–1557: William Glyn
1557–1559: Thomas Pecocke
1559–1560: William Mey, eto
1560–1568: John Stokes
1568–1579: William Chaderton
1579–1614: Humphrey Tindall
1614–1622: John Davenant
1622–1631: John Mansell
1631–1644: Edward Martin
1644–1647: Herbert Palmer
1647–1660: Thomas Horton
1660–1662: Edward Martin, eto
1662–1667: Anthony Sparrow
1667–1675: William Wells
1675–1717: Henry James
1717–1732: John Davies
1732–1760: William Sedgwick
1760–1788: Robert Plumptre
1788–1820: Isaac Milner
1820–1832: Henry Godfrey
1832–1857: Joshua King
1857–1892: George Phillips
1892–1896: William Magan Campion
1896–1901: Herbert Edward Ryle
1901–1906: Frederic Henry Chase
1906–1931: Thomas Cecil Fitzpatrick
1932–1958: John Archibald Venn
1958–1970: Arthur Llewellyn Armitage
1970–1982: Derek William Bowett
1982–1988: Ernest Ronald Oxburgh
1988–1996: John Charlton Polkinghorne
1997–heddiw: John Leonard Eatwell

Gweler hefyd

Coleg y Frenhines, Rhydychen

Dolenni allanol